Κωνσταντίνος Π. Καλλιγάς:

«Αλληλένδετες Δημοκρατία και Εθνική Ανεξαρτησία»

————————————————————————–

Επιμέλεια: Τάκης Μαχαίρας, Πολιτικός Επιστήμονας

Σύμβουλος Πολιτικής & Επικοινωνιακής Στρατηγικής

Ο Κωνσταντίνος Π. Καλλιγάς, υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς δημοσιογράφους της χώρας μας κατά τον προηγούμενο αιώνα. Ένας αληθινός ευπατρίδης της δημοσιογραφίας. Μαχητικός υποστηρικτής των δημοκρατικών αρχών και αξιών, αδιαπραγμάτευτος υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αταλάντευτος πρόμαχος της Ευρωπαϊκής ιδέας, και σθεναρός αγωνιστής υπέρ των εθνικών μας δικαίων, με ιδιαίτερη έμφαση στην προσπάθεια για τη δικαίωση του μαρτυρικού Κυπριακού Ελληνισμού, συνδύαζε στην αρθρογραφία του το δυναμισμό στη διατύπωση των θέσεών του, με τη νηφαλιότητα των αναλύσεών του. Από την «έπαλξη» κυρίως της «Καθημερινής», της οποίας ήταν βασικός αρθρογράφος από της επανεκδόσεώς της αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση του 1974 μέχρι και του θανάτου του το 1993, ανέτεμνε διεισδυτικά καίρια ζητήματα του εθνικού βίου, με γνώση και πληρότητα, χωρίς να ενδίδει στον επιπολάζοντα σε μεγάλο μέρος αυτής της περιόδου λαϊκισμό και στην προχειρότητα.

Βαθιά πεπεισμένος ότι η Δημοκρατία, όπως σημείωνε επανειλημμένως στα άρθρα του, «είναι πολίτευμα ακμαίων και ώριμων κοινωνιών», ο Κωνσταντίνος Π. Καλλιγάς δεν κουραζόταν να επισημαίνει την ανάγκη ευλαβικής τήρησης των κανόνων και των αξιών της Δημοκρατίας από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, αλλά και από τον κάθε πολίτη ξεχωριστά, ως θεμελιώδες προαπαιτούμενο για την πολιτική και κοινωνικοοικονομική ανέλιξη της χώρας. Και δεν έπαυε ποτέ με παρρησία να καυτηριάζει φαινόμενα διαφθοράς ή νόθευσης των δημοκρατικών θεσμών για την εξυπηρέτηση πολιτικών ή άλλων σκοπιμοτήτων, από όπου και αν προέρχονταν αυτά.

Σε μια χρονική συγκυρία, που η «δημοψηφισματική» εκτροπή από τη Δημοκρατία και τις κοινοβουλευτικές παραδόσεις μας, αποτελεί το τελευταίο «colpo grosso» του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου, που θέλοντας να αποφύγει τη λογοδοσία του στον κυρίαρχο λαό που θα συνεπαγόταν η άμεση προκήρυξη εκλογών, δεν διστάζει να προσφύγει σε ένα τυχοδιωκτικής έμπνευσης δημοψήφισμα, διακυβεύοντας την Ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, το κείμενο του Κωνσταντίνου Π. Καλλιγά που ακολουθεί υπό τον τίτλο «Αλληλένδετες Δημοκρατία και Εθνική Ανεξαρτησία», (αποσπάσματα από άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», στις 11/3/1984), είναι περισσότερο επίκαιρο από ποτέ.

«Δημοκρατικότητα σημαίνει τοποθέτηση των κανόνων και αρχών της δημοκρατίας ως της υπέρτατης σκοπιμότητας και του πρώτου προστατευτέου αγαθού. Σημαίνει να προτιμάς την ανάδειξη του αντιπάλου σου ή εκείνου με τον οποίο βρίσκεσαι σε άμιλλα από την παραβίαση ή καταστρατήγηση των δημοκρατικών κανόνων και διαδικασιών διά των οποίων αναδεικνύεται. Σημαίνει να κατανοείς και να βιώνεις ότι είναι και προς το δικό σου θεμελιακό συμφέρον, η εύρυθμη και ζωντανή λειτουργία αυτών των κανόνων και διαδικασιών, έστω και αν δεν οδηγεί στην ικανοποίηση της όποιας φιλοδοξίας σου ή της όποιας συγκυριακής επιδιώξεώς σου. Σημαίνει να νιώθεις και να γνωρίζεις ότι η τροποποίηση ή νόθευση των ίδιων κανόνων και διαδικασιών οδηγεί τελικά στην κατάργησή τους εις βάρος όλων, περιλαμβανομένων και εκείνων που θέλησαν να τους παραποιήσουν προς – εφήμερο, αν ήξεραν – όφελός τους. Έλεγε ο Βολταίρος: “Διαφωνώ με τη γνώμη σου, αλλά θα έδινα τη ζωή μου για να μπορείς να την εκφράζεις”. Στάση ελεύθερου και ακμαίου ανθρώπου. Παντού (και ιδιαίτερα στην Ελλάδα) πείρα πικρή διδάσκει ότι έξω από τη νομιμότητα καραδοκεί πάντοτε η περιπέτεια – και κάποτε η τραγωδία …

Μόνο θρασύδειλοι και αγνωστικοί απελεύθεροι, για τους οποίους ελευθερία, νομιμοφροσύνη, αίσθηση τιμής και άλλες ανάλογες αξίες δεν έχουν κανένα νόημα, εκτός των άλλων και διότι η ελευθερία δεν είναι καρπός δικών τους αγώνων και επιδόσεων, αλλά άλλοι τους την εχάρισαν, μόνο άτομα πλεγματικά που μεταθέτουν στο χώρο της δημόσιας ζωής τις νευρώσεις και τα προσωπικά τους πλέγματα, μπορούν να αγνοούν τους κανόνες της δημοκρατίας και να έχουν ως μόνο ελατήριο τη διαρπαγή. Το φαινόμενο είναι γνωστό και έχει μία διεθνώς καθιερωμένη ονομασία: SPOILS SYSTEM – “σύστημα διαρπαγής”. Πρόκειται για κατάχρηση της δημοκρατίας και της λαϊκής εντολής, ώστε να κενωθεί από το ζωντανό της περιεχόμενο προς χάρη ιδιοτελών επιδιώξεων και συμφερόντων.

Εξάλλου, ενώ η άμιλλα των πολιτικών μερίδων και των προσώπων για την άνοδο στην εξουσία και τη διαχείριση των κοινών είναι ουσιώδης και οργανικό συστατικό της δημοκρατίας και αποβαίνει γόνιμη όταν έχει ως αντικείμενο την προαγωγή της δημόσιας υποθέσεως και ως ελατήριο μια ευγενή ή έστω θεμιτή απλώς φιλοδοξία, γίνεται στοιχείο αναιρετικό της δημοκρατίας, υπονομευτικό του θεσμικού οικοδομήματος και υποβαθμιστικό της δημόσιας υποθέσεως όταν αλλοιώνεται και μετατρέπεται σε εμπαθή και ιδιοτελή διαπάλη, με μόνο στόχο την άλωση και κάρπωση της εξουσίας ως αυτοσκοπού. (…)

(…) Άλλο άμιλλα για μια πολιτική ή μια ιδεολογία ή για τη διαχείριση των κοινών και άλλο εχθροπάθεια, μάλιστα δε χαμηλής στάθμης και με ανοίκεια εξωτερική έκφραση.

Οι διχασμοί και τα ρήγματα οδηγούν σε αδιέξοδα, από τα οποία βγαίνουν ζημιωμένοι όλοι και τα οποία οδηγούν όχι σπάνια – έχουμε, αλίμονο !, πικρότατη πείρα – ακόμη και σε εξανδραποδισμούς και εθνικές συμφορές.

Σε συνδυασμό με την ευπρέπεια στην εξωτερική έκφραση, σε όλες τις εκδηλώσεις και σε όλα τα επίπεδα οι πολιτικοί αγώνες πρέπει να διεξάγονται και με κάποια εντιμότητα και σεβασμό προς το λαό, τον οποίο όλοι θέλουν και αποκαλούν – άλλοι ειλικρινά, άλλοι υποκριτικά – κυρίαρχο.  Φθηνές και εκ προθέσεως έωλες συνθηματολογίες, ψευδείς και ανεδαφικές υποσχέσεις, ανέντιμες διαστροφές “θέσεων” και απόψεων του αντιπάλου, για λόγους αποκλειστικά ψηφοθηρικούς ή και … δραχμοθηρικούς – από τους γνωστούς εμπόρους των πάντων – μπορούν, βραχυπρόθεσμα να φέρουν μερικές ψήφους ή … δραχμές στους φορείς τους, αλλά μακροπρόθεσμα θ’ αποβούν εις βάρος τους στο μέτρο που αποσαθρώνει μια κοινωνία και το θεσμικό της οικοδόμημα. (…)

(…) Όταν το ποιόν του δημοσίου βίου και της λειτουργίας των θεσμών υποβαθμίζεται, αλλοιώνονται προς τα κάτω η πνευματική ωριμότης και ικανότης κρίσεως του κοινού και, τέλος, δημιουργούνται αδιέξοδα από τα οποία βγαίνουν ζημιωμένοι όλοι. Και τα οποία, σε συνδυασμό με τις άλλες συνέπειες που αναφέραμε παραπάνω, φθείρουν και αποσαθρώνουν τη ζωντανή ουσία του πολιτεύματος, το οποίο – όπως η οδυνηρότατη πείρα απέδειξε – είναι όρος και προϋπόθεση και της εθνικής μας υποστάσεως και ανεξαρτησίας.

Δημοκρατία – επαναλαμβάνουμε – είναι πολίτευμα ακμαίων λαών και κοινωνιών. Είναι το πολίτευμα των εθνών και των πολιτισμικών μονάδων στην ώριμη και ακμαία φάση της ιστορικής τους διαδρομής, που χαρακτηρίζεται εκτός άλλων, από οργανική και έμμορφη λειτουργική συγκρότηση. Ο καισαρισμός είναι το πολίτευμα ή, μάλλον η κατάσταση λαών και κοινωνιών στη φάση της παρακμής και της αποσάθρωσης, όταν η εσωτερική τους πλαστικότητα έχει εξαντληθεί, όταν η ύπαρξή τους έχει γίνει φυτική και όταν έχουν περιέλθει σε κατάσταση μιας ωφελιμιστικής, χυδαίας και άμορφης μάζας εκφυλλισμένων επιγόνων, σαν ανόργανο ίζημα μιας μακρόχρονης ιστορικής τροχιάς. Για να παραδοθούν λίγο αργότερα ψοφοδεείς και εσωτερικά σβησμένοι, σε ξένους κατακτητές και επιδρομείς. Όσοι δεν έχουν το σθένος και τη διάθεση να υπερασπιστούν την έννομη ατομική και πολιτική ελευθερία τους, δεν έχουν το σθένος και τη διάθεση να υπερασπιστούν ούτε την εθνική και πολιτειακή τους υπόσταση. Ή παραδίδονται, αντί αργυρίων και άλλων ανταλλαγμάτων, στη διάκριση ξένου κράτους και μεταβάλλονται σε προτεκτοράτο από τους τυχοδιώκτες τύραννους, στων οποίων την απόλυτη εξουσία έχουν περιέλθει.

Η πραγματικότητα αυτή συνοψίζεται απαράμιλλα στους στίχους του Ανδρέα Κάλβου:

“Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ

του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας

ας έχωσι∙ θέλει αρετήν

και τόλμην η ελευθερία…”»

 Πηγή http://kalyteresmeres.wordpress.com

Ηλίας Π. Νικολούδης

 «Η Ελληνική Κρίση του Σύγχρονου Κόσμου»

Επιμέλεια: Τάκης Μαχαίρας, Πολιτικός Επιστήμονας

Σύμβουλος Πολιτικής & Επικοινωνιακής Στρατηγικής

Ο Ηλίας Π. Νικολούδης (1939-) είναι από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Έλληνες στοχαστές. Με πολυσχιδείς σπουδές (Νομικά, Κοινωνιολογία, Γλωσσολογία, Πολιτικές Επιστήμες, Οικονομικά και Φιλοσοφία) στην Αθήνα, στο Παρίσι, στο Στρασβούργο και στη Χάγη, είναι Διδάκτωρ του Α΄ Πανεπιστημίου των Παρισίων, και δίδαξε Φιλοσοφία και Κοινωνιολογία στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο την περίοδο 1975-1984, ενώ είναι συγγραφέας εξαιρετικών έργων πολιτικο-φιλοσοφικού περιεχομένου και έχει μεταφράσει και επιμεληθεί σημαντικά βιβλία σπουδαίων ξένων διανοητών.

Με σκέψη ρηξικέλευθη και ανατρεπτική, που δεν λογοδοτεί σε θέσφατα και (οποιασδήποτε προέλευσης) «εξ αποκαλύψεως αλήθειες», ο Ηλίας Π. Νικολούδης, αρθρώνει έναν λόγο αμιγώς ελληνικό και γι’ αυτό οικουμενικό, και προσεγγίζει τα προβλήματα του καιρού μας και του κόσμου, κατά τρόπο ριζικό, αδογμάτιστο και εποικοδομητικά δημιουργικό. Το κείμενο που ακολουθεί είναι παρμένο από το άρθρο του «Η Ελληνική κρίση του σύγχρονου κόσμου (Η ευρωπαϊκή αντιποίηση του ελληνικού λόγου)», το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Οριοθετήσεις», (που εξέδιδε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ο εκδοτικός οίκος «Ροές», και διηύθυνε ο ίδιος), τεύχος 2, 1991. Πρόκειται για ένα κείμενο σταθμικό, που ανατέμνει τη σχέση του Ελληνισμού με την Ευρώπη υπό μια οπτική εικονοκλαστική, με έντονο το ιστορικοφιλοσοφικό στοιχείο και ανάγλυφη τη συνείδηση Ελληνικότητας. Από την άποψη, λοιπόν, αυτή, πρόκειται για ένα κείμενο βαθιά ελληνικό. Και γι’ αυτό βαθύτατα ευρωπαϊκό.

«Η λέξη “άνθρωπος”, ένα πλήρες ήδη πρόγραμμα ανθρωπισμού, σηματοδοτεί ετυμολογικά την πορεία της ανθρωπότητας. Το όν το οριζόμενο από τον Αριστοτέλη ως “ζώον λόγον έχον”, προορίζεται, από την ελληνική λέξη που το κατονομάζει και το παρουσιάζει, να ανυψωθεί, να υπερβεί τη φύση, και υπερβαίνοντας τη φύση του να αυτοποιηθεί. Η αυτοποίηση αυτή είναι εφικτή ανθρωπολογική προοπτική του ορθού Λόγου.

Η διάθεση του ανθρώπου αυτού, του ελληνικού ανθρώπου, είναι απελευθερωτική. Ο Προμηθέας και η Αντιγόνη είναι παρόντες ήδη στη λέξη “άνθρωπος”, απ’ όπου βγήκαν, όπως βγήκε πάνοπλη η Αθηνά από την κεφαλή του Διός. Αποτελούν, στο βάθος, συμβολική αναπαράσταση εκείνου του οποίου οι “χορεύτριες” του Ζαλόγγου και οι Τρακόσιοι των Θερμοπυλών αποτελούν ιστορική επαλήθευση.

Ο ελληνικός “άνθρωπος” – ο άνθρωπος με συνείδηση ανθρωπότητας – με την ευρωπαϊκή απόδοση (homo, man) εξειδικεύεται, περι-ορίζεται. Ο εξειδικευμένος αυτός άνθρωπος μεταφράζει “ζώον λόγον έχον” “animale rationale”. Αυτό που χάνεται από μια παρόμοια μετάφραση είναι η γλώσσα, η ομιλία – η οποία υπάρχει στον “λόγο” και λείπει από την “ratio”. Ο “άνθρωπος” φτωχαίνει με τον homo, ο homo φοβίζει τον άνθρωπο (homo homini lupus est) και τρομοκρατεί την ιστορία. Ο άνθρωπος της Ευρώπης αναγνωρίζεται σήμερα από το “έχειν”, από την ποσότητα των βιομηχανικών προϊόντων που έχει στην κυριότητα και στην κατοχή του. Όχι από το “είναι”, από την ποιότητα της παρουσίας του στον κόσμο. Στη δομή της ευρωπαϊκής ανθρωπότητας έχει εξαρθρωθεί η προμηθεϊκή προοπτική. Ενώ έτσι από τον ελληνικό άνθρωπο προήλθε ένας αυθεντικός ανθρωπισμός, ένας απελευθερωτικός ανθρωπισμός που συνίσταται στη μη περιφρόνηση του κατωτέρου και του ηττημένου, από τον homo  παράχθηκε ένας αποικιοκρατικός ουμανισμός που εκμεταλλεύθηκε και περιφρόνησε τον αδύνατο.

Η εγκατάλειψη του “ανθρώπου” από τον homo θα έχει ως κύρωση την εγκατάλειψη του homo από τη Φύση. Η “φύση”, που δεν κατανοήθηκε ποτέ από τον Ευρωπαίο, μεταφράζεται natura (“γεννήτρα”), λέξη κατά τον Χάϊντεγγερ διφορούμενη, επιβαρυμένη, εντελώς ιδιότυπη – μία προσανατολισμένη απόδοση της ελληνικής φύσης. Η ευρωπαϊκή “κουλτούρα” υποτιμά τη φύση και τελικώς την υποδουλώνει, μετατρέποντάς την σε απλό όργανο υλικής παραγωγής, και κάνει ό,τι μπορεί για να την σπαταλήσει και να την εξαντλήσει. Φύση σημαίνει ελληνικά το “κάτι” εκείνο που καθορίζει έναν συγκεκριμένο τρόπο υπάρξεως και παρουσίας· εκείνο που εξασφαλίζει τη σταθερότητα και την ταυτότητα του τρόπου αυτού, το “πρώτον αρρύθμιστον”.

Natura σημαίνει, αντιθέτως, απασφάλιση, “ξεμαντάλωμα”, αφαίρεση κάθε φράγματος και εγκατάλειψη στον ρυθμό της παραγωγικότητας∙ στον ξέφρενο ρυθμό μιας υπεργενετικής που οδηγεί αναγκαία στη στειρότητα και στο καρκίνωμα. Όπως η εγκατάλειψη του ανθρώπου από τον homo κυρώνεται με την εγκατάλειψή του από τη φύση, έτσι και η επιστημονική καθυπόταξη της φύσης οδηγεί στην επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Ο Ευρωπαίος κατοικεί τη φύση καταναλωτικά. Ο Χούσσερλ θα καταγγείλει την υποταγή της φύσης στον άνθρωπο και την εγγραφή της τεχνικής του ανθρώπου στη φύση, ενώ ο Χάϊντεγγερ, προεκτείνοντας τη σκέψη αυτή, διαγιγνώσκει ότι “ο σύγχρονος άνθρωπος θεωρεί την ολότητα του Είναι ως πρώτη ύλη για την παραγωγή και υποτάσσει το σύνολο του κόσμου στο πεδίο και στην τάξη της παραγωγής,,,”. Ο Μαρκούζε θα προσπαθήσει να δείξει ότι “η επιστήμη εξ αιτίας της μεθόδου και των εννοιών της, έχει κάνει τα σχέδια ενός σύμπαντος στο οποίο η κυριαρχία πάνω στη φύση συνδέεται με την κυριαρχία επί του ανθρώπου, και ότι η ίδια η επιστήμη ευνοεί αυτό το σύμπαν”. Το σύγχρονο οικολογικό αδιέξοδο ήταν λοιπόν “γραμμένο” στον “γενετικό κώδικα” της ευρωπαϊκής natura.

Ο ευρωπαϊκός άνθρωπος ήταν προ-ορισμένος να γίνει homo  oeconomicus. “Οικονομία” δεν σημαίνει ωστόσο στην ελληνική και στην ευρωπαϊκή γλώσσα το ίδιο πράγμα. Στην ελληνική οικονομία το κυρίαρχο στοιχείο είναι ο οίκος, η ισορροπία και η αρμονία του, την οποία εξασφαλίζει ο νόμος – όχι, όπως η lex, “προσταγή”, αλλά “διανομή”: “διανεμητική δικαιοσύνη”. Ο ελληνικός “οίκος”, από τον οποίο προέρχεται η οικογένεια, δεν μπορούσε εξ άλλου να είναι ούτε εμπορικός ούτε χρηματιστηριακός, όταν κάτι τέτοιο δεν ήταν ούτε κι αυτή ακόμη η ίδια η “Αγορά”, δεδομένης της πρωταρχικότητας εδώ της αγόρευσης: ανταλλαγής όχι προϊόντων αλλά λόγων. Η λέξη “αγορά” αποτελεί κατά τους Χόρκχαϊμερ και Αντόρνο γλωσσική απόδειξη του πολιτικού και καλλιτεχνικού χαρακτήρα του ελληνικού πολιτισμού, αντιθέτως προς τον οικονομιστικό ευρωπαϊκό πολιτισμό των marche, market κλπ. Ενώ η ελληνική οικονομία είναι λοιπόν οικολογική, η σύγχρονη οικονομία μολύνει την ανθρώπινη εστία, αναστατώνει τον ανθρώπινο οίκο και εξαντλεί τα αποθέματα. Η σύγχρονη υπερπαραγωγικότητα καταναλώνει το μη καταναλώσιμο, εκείνο του οποίου η κατανάλωση καταστρέφει τη δυνατότητα ανανεώσεως της πηγής.

Η άσοφη αυτή συμπεριφορά, που ονομάζεται σήμερα ενεργειακή κρίση, έχει οδηγήσει τη βιομηχανική ζωή στα πρόθυρα της χρεωκοπίας: η σύγχρονη παραγωγή καταναλώνει τη μελλοντική κατανάλωση, η σύγχρονη κατανάλωση καταναλώνει τη μελλοντική παραγωγή, το σήμερα καταναλώνει το αύριο και αποκλείει τη δυνατότητα μέλλοντος. Η ελληνική “παρ-αγωγή” έχει απωλέσει στον σύγχρονο κόσμο κάθε ηθική σημασία. Η σύγχρονη οικονομία κατέστη ανοικονομία, είδος οικο-ανομίας, σχεδόν οικοληστεία. Προορισμένη η οικονομία από την ελληνική της ονομασία να υπηρετεί τον άνθρωπο, κατέστη κύριος του ανθρώπου, ετυμολογικός “αυθέντης”, ανθρωποκτόνος. Αυτό φαίνεται να είναι και το βαθύτερο νόημα της βιομηχανικής επανάστασης και η μεγάλη ενοχή της επιστήμης που την κατέστησε δυνατή. Ο Αριστοτέλης υπήρξε κατηγορηματικός στο θέμα αυτό: “Φανερόν ότι πλείων η σπουδή της οικονομίας περί τους ανθρώπους ή περί την κτήσιν και περί την αρετήν τούτων ή περί την της κτήσεως όν καλούμεν πλούτον”.»